تکامل و رفتار انسان

تکامل و رفتار انسان نویسنده: جان کارت رایت مترجم: بهزاد سروری خراشاد، ویراستار: عبدالحسین وهاب‌زاده چاپ اول - سال 1387- 55000 ریال 429 صفحه- شماره 337- وزیری

ده نظریه درباره‌ی ‌‌سرشت و طبیعت انسان

جایگاه انسان در این جهان هستی کجاست؟ چرا ما در این جایگاهی هستیم که در آن ایستاده‌ایم؟ منشاء پیدایش ما چیست؟ ما به کدام دلیل در اینجا هستیم؟ چه باید بکنیم و به کدام سمت و سو باید تلاش بورزیم و از چه چیز باید بپرهیزیم؟
 

فرهنگ چند زبانه اصطلاحات استخوان شناسی تکوینی ماهی ها

مولف: آلفونسو ال- روجو

ترجمه: دکتر یزدان کیوانی

سال نشر: ۱۳۸۷

قیمت: ۴۵۰۰۰ ریال

برای تهیه کتاب با مترجم آن تماس بگیرید: [e-mail]

دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده منابع طبیعی، کد پستی 8415683111

مبانی بوم‌شناسی و مسائل محیط‌ زیست

پیتر جی جارویس
ترجمه مظفر شریفی، محمد غفوری
400ص/ وزیری
چاپ اول/ تابستان 1387  

انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
39000ریال  

اکولوژی دانش بررسی ارتباط متقابل موجودات زنده با محیط تعریف شده است. انسان‌‌‌های اولیه می‌‌‌بایست درمورد زمان و چگونگی پدیدار‌شدن گیاهان آگاهی داشته باشند. آنها همچنین می‌‌‌بایست از نحوۀ تکامل انسان با طبیعت نیز چیزهایی درک می‌کردند. در‌واقع، انسان‌های اولیه به‌‌‌نوعی اکولوژیست بوده‌‌‌اند. در دنیای امروز نیز همچون گذشته ما نیازمند درک دنیای طبیعی هستیم و باید بدانیم که چگونه ارکان مختلف آن بر یکدیگر و بر محیط فیزیکی تأثیر می‌‌‌گذارد. ما نیز می‌‌‌بایست چیزهایی درمورد اکولوژی بدانیم و از عواقب تأثیرات اعما‌لمان بر زیست‌سپهرـ لایه باریک سطح زمین که دربردارنده تنها حیات شناخته‌شده کهکشان است‌ ـ آگاهی داشته باشیم.

مقدمه ای بر اکولوژی رفتار

به انضمام فصلی در اکولوژی رفتار انسان

تألیف کربز و دیویس - ترجمه  عبد الحسین وهاب زاده  - چاپ پنجم - سال 1386 -426 صفحه - قیمت 30000 ریال
کتاب مقدمه ای بر اکولوژی رفتار اثر کربز و دیویس، از کتابهای مرجع اکولوژی رفتار در دنیا به شمار می رود. به انتخاب مترجم کتاب، عبدالحسین وهابزاده بوم شناس ممتاز کشورمان، به پنجمین چاپ این کتاب که به تازگی توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد وارد بازار نشر شده است، فصلی نیز در اکولوژی رفتار انسان اضافه شد. خلاصه ای از گفتگوی مارا با آقای وهابزاده درباره اهمیت این کتاب و نویسندگان آن و نیز علت افزودن فصلی در اکولوژی رفتار انسان بر آن، در زیر بخوانید.

کربز و دیویس دو کتاب با عنوان اکولوژی رفتار دارند که یکی از آنها کتاب حاضر است و دیگری کتاب مجموعه مقاله ای با زیرعنوان Evolutionary Approach که توسط این دو جمع آوری و ویرایش شده‌است، هردوی آنها از اساتید برجسته در زمینه اکولوژی رفتارند و هر دو کتابشان کتابهای مرجع این رشته محسوب می‌شود، بخصوص کتاب اکولوژی رفتارشان کتاب بسیار معتبری است و در همه جای دنیای به عنوان کتاب درسی در این رشته استفاده می‌شود. من از کتاب اکولوژی رفتار با رویکرد تکاملی مقاله‌ای نوشته خانم مونیک بورگرهوف مولدر که مردم‌شناس آمریکایی با رویکرد تکاملی است را به این کتاب علاوه کردم که بحثی هم از اکولوژی رفتار انسان در آن آمده باشد. پروفسور بورگرهوف استاد دانشگاه کالیفرنیا و مردم‌شناس مشهوری است که روی قبایل ابتدایی بخصوص در آفریقا بسیار کار کرده‌است.
متاسفانه در میان متخصصین علوم‌اجتماعی پیشرفت رویکرد تکاملی از همه عرصه‌های علوم انسانی کندتر بوده، علومی چون اقتصاد و روان‌شناسی و حتی فلسفه از این حوزه استفاده می کنند ولی جامعه‌شناسی خیلی کند و پاکشان پشت سر اینها آمده و من برای اینکه این بحث بیشتر باز شود و مصادیقی از کاربرد این عرصه علمی در مورد انسان عنوان شده باشد این فصل را علاوه کردم.
بورگرهوف یکی از محتاط‌ترین اکولوژیست‌های رفتار انسانی است و چون خیلی با احتیاط درباره مسائل انسان صحبت می‌کند من فکر کردم مناسبترین مورد است، بگذریم از اینکه مورد تایید نویسندگان کتاب هم هست و من فکر کردم با آوردن این فصل زیاد در کتاب کریز و دیویس مداخله نکرده ام.

این کتاب با اضافه شدن این فصل، علاوه بر زیست شناسان و اکولوژیست ها، برای جامعه شناسان، مردم شناسان، دانشجویان تاریخ و روان شناسان قابل استفاده خواهد بود، چون چشم آنها را به انسان به شیوه جدید باز می کند. مقدمه کتاب هم بیشتر خطاب به آنهاست که می‌خواهند مصادیق انسانی داشته باشند تا مطمئن شوند که این شاخه به قلمرو آنها هم مربوط می‌شود.

جامعه‌شناسان، انسان را موجودی محصول فرهنگ می‌دانند و معتقدند ژنتیک در مورد او نقشی بازی نمی‌کند و گذشته تکاملی او در شرایط امروزی جایگاهی ندارد، در حالی که مصادیقی را که خانم بورگرهوف و دیگران می‌آورند همگی گویای این است که ما اولا موجودی هستیم که تا اندازه زیادی ژنتیکمان در امورمان مداخله دارد و ثانیا شیوه‌های تصمیم‌گیری و حل و فصل ما به مقدار زیاد شبیه به همان چیزی است که در سایر جانوران می‌بینیم مثلا وقتی که ایشان سیستم ارث را تجزیه تحلیل می‌کند نشان می‌دهد که ثروت به همانجایی می‌رود که ژن می‌رود یعنی در جوامعی که قطعیت پدری بالاست، پدر ثروت خودش را به فرزندانش می‌دهد اما در جوامعی که به هر دلیلی قطعیت پدری پایین باشد این ثروت به خواهرزاده ها می‌رسد، چرا که مطمئن است سهم خواهرزاده‌ها مال خودش است.
درباره انتقاداتی که بر اکولوژیستهای رفتار درباره ضعف روش شناختی آنها می‌شود باید گفت از زمانی که بورگرهوف مولدر این مقاله را نوشته، پیشرفتهای زیادی در این زمینه صورت گرفته، مثلا نمونه هایی که کارت رایت در کتاب تکامل و رفتار انسان آورده که در عرصه روانشناسی تکاملی کار شده به خوبی نشان می دهد که علت رفتارهای ما در بسیاری از موارد برای خود ما هم مشخص نیست ما فقط بر اساس بیزاریها و تمایلاتمان آنچه را انجام می دهیم که ژنهامان دیکته می کنند.
مثلا در مورد انتخاب جفت دیده شده که آنکسی مطلوب زن هست که به طریقی مانع از ازدواجهای خویشاوندی بشود. مطالعه‌ای در مورد بوی مورد علاقه زنها انجام شده که در کتاب کارت رایت به آن اشاره می‌شود، زیرپیراهن چند مرد را به زنها می‌دهند تا از روی بوی آنها بگویند کدامیک را به عنوان شریک جنسی خود انتخاب خواهند کرد. وقتی نتایج پاسخ زنان آنالیز شد دیده شد که آنها به کسانی علاقه نشان دادند که سیستم هیستوکمپتیبیلیتی شان یعنی آن کامپلکسی که مربوط به قرابت بافتی شان می‌شود یعنی اگر ما از کسی بافت می خواهیم برداریم و به بدن کس دیگری بزنیم این بافت ها باید با هم خوانایی داشته باشند، دیده شده که زن ها بویی را انتخاب می کنند که متعلق به آن مردانی است که سیستم هیستوکمپتیبیلیتی شان نقطه مقابل خودشان است یعنی آن ژنی را برمی‌گزینند که زن خودشان نباشد یا به ژن خودشان نزدیک نباشد. این یعنی می‌شود ازمایشاتی را طراحی کرد که نشان بدهد ما بخشی از تصمصم گیریهایمان در بسیاری ازمسائل از جمله در مورد ارث، توزیع منابع، انتخاب جفت، شیوه پرورش فرزندانمان و ? بدون اینکه آگاهانه اطلاع داشته باشیم در همان مسیری می رود که تکامل گذشته ما به آن حکم کرده است.
فشارهای اجتماعی هم به علت تکامل ریست شناختی به شکل امروزی درآمده اند و در واقع فشار و الزام اجتماعی برای جانوران دیگر هم وجود دارد و مختص ما نیست، یک جانور وقتی از محیط جنگلی به محیط باز می‌آید فشار اجتماعی جدیدی بر او وارد می آید صیاد بهتر او را می‌گیرد.، پیداکردن منابع تغییر می‌کند و تعامل بین اعضای گروه متفاوت می شود و بهتر می شود و بر اساس این تغییرات که می شود گفت کوتاه مدت و  اکولوژیکی-فرهنگی اند رفتار حیوان هم تغییر می کند در همه خصوصیاتش یعنی در اندازه گله، شیوه معیشت و سازماندهی اجتماعیشان تاثیر می گذارد. فشارهای اجتماعی تنها روی انسان تاثیر نمی گذارد و ما از آنجایی که انسان را همواره تافته جدا بافته دیده ایم بسیاری از ویژگیهایش را منحصر به انسان می دانیم ولی وقتی چشممان را به موجودات دیگر باز کنیم، خواهیم دید آنها هم از همین قواعد پیروی میکنند یعنی اگرچه که محیط تکاملی گذشته شان که ژنهای انها را شکل داده است به مقدار زیادی رفتارهای آنها را سازمان دهی و جهت دار می کند. اما شرایط امروزی شان هم روی این عوامل تاثیرگذار است و می تواند دستورات ژنتیکی را تعدیل بکند یا تغییر بدهد در واقع ما در مورد انسان هم نمی گوییم که ژنتیک هر سازی را بزند انسان می رقصد بلکه می گوییم انسان موجودی نیست که ژنتیکش روی فعالیتهای امروزیش تاثیر نداشته باشد ما می گوییم آن تاثیرها او را به سمت بعضی گزینه ها جانبدار می کنند و بعضی گزینه ها را برای انسان محتمل تر می کنند نه اینکه برای او مقدر می کنند که او جز این کار دیگری نمی تواند بکند. در مورد سایر جانوران هم تا جایی که ما می دانیم همینطور است.

 

 

مبانی سیستماتیک جانوری‌‌

 

مبانی سیتماتیک جانوری‌‌، تالیف: ارنست مایر/پیترد.اشلوک‌‌،

ترجمه: امید میر شمسی کاخکی/ جمشید درویش‌‌، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد

سیستماتیک جانوری یکی از شاخه‌های علم زیست شناسی است که هدف آن شناسایی , نامگذاری و رده بندی جانوران و بازسازی روابط و خویشاوندی بین آنها در سطوح مختلف سازمان بندی است. بیوسیستماتیک یا سیستماتیک  نوین یکی از شاخه جدید است که تنوع زیستی زیست کره را بااستفاده از روش های جدید میدانی و آزمایشگاهی برای شناسایی ساختار جمعیتی گونه ها و یگان‌های تنوع زیستی تحلیل تجربی می کند و بر اساس میراث مکتوب سیستماتیک جانوری, فرگشت زیستی و رده بندی فیلوژنتیک  یگان های تنوع  زیستی  به عنوان سیستم مرجع  جهانی طبقه بندی می نماید. این سیستم یکی از نیازهای ضروری زیست شناسان و محققان  علوم زیستی است.

معرفی نویسندگان

ارنست‌ مایر (ERNST MAYR) استاد جانورشناسی‌ دانشگاه‌ هاروارد پس‌ از دریافت‌دکتری‌ تخصصی‌ خود از دانشگاه‌ برلین‌ طی‌ سال‌های 1928 تا 1930 سه‌ سفر علمی‌اکتشافی‌ به‌ گینة‌ نو و جزایر سلیمان‌ داشته‌ است‌. از سال‌ 1932 تا 1953 وی‌ مسئول‌کلکسیون‌ Whitney-Rothschild در موزة‌ تاریخ‌ طبیعی‌ آمریکا (نیویورک‌) بوده‌ و از سال‌ 1953 تا سال‌ 1975 میلادی‌ به عنوان‌ استاد در دانشگاه‌ هاروارد و طی‌ سال های‌1961 تا 1970 به عنوان‌ رئیس‌ موزة‌ جانورشناسی‌ مقایسه‌ای‌ فعالیت‌ کرده‌ است‌. وی‌ عضوسابق‌ کمیسیون‌ بین‌ المللی‌ نامگذاری‌ جانورشناسی‌ می‌باشد. ما‌یر تاکنون‌ ویرایش‌ ونگارش‌ بیش‌ از 15 جلد کتاب‌ و بیش‌ از 500 مقالة‌ علمی‌ را بر عهده‌ داشته‌ است‌. وی ‌مدال‌ ملی‌ علوم‌ و جایزة‌ Balzan را در سال‌ 1983 میلادی‌ دریافت‌ کرده‌ است‌‌، ارنست مایر  همچنین‌ عضو خارجی‌ انجمن‌ سلطنتی‌ آکادمی‌ علوم‌ (پاریس‌) و چندین‌ آکادمی‌ و انجمن‌معتبر بین‌ المللی‌ می‌باشد. ما‌یر مؤلف‌ آثاری‌ چون‌:

The Growth of Biological Thought -1982
Animal Species and Evolution-1983  
Toward a New Philosophy of Biology -1983
 می‌باشد.
پیتر د. اَشلوک‌ (PETER D. ASHLOCK) به واسطة‌ تخصص‌  درتاکسونومی‌ سن‌‌های خانوادة‌ Lygaeidae و همچنین‌ به واسطة‌ کارهایش‌ در سیستماتیک‌ نظری‌ بخوبی‌ شناخته‌ شده‌است‌. وی‌ درجه‌ لیسانس‌ خود را در حشره‌ شناسی‌ از دانشگاه‌برکلی‌ (کالیفرنیا) , مدرک‌ فوق لیسانس‌ خود را از دانشگاه‌ Connecticut , و مدرک‌ دکتری‌ تخصصی‌ از دانشگاه‌ کالیفرنیا دریافت کرده است‌. دکتراَشلوک‌ در بخش های ‌حشره‌ شناسی‌, سیستماتیک‌ و اکولوژی‌ دانشگاه‌ کانزاس‌ فعالیت‌ داشته‌ و مسئول‌کلکسیون‌ حشره‌ شناسی‌ و بخش‌ نیم‌ بالان‌ موزة‌ Bernice P. Bishop در هونولولو بوده ‌است‌. دکتر اَشلوک‌ یکی‌ از پیشگامان‌ مطالعة‌ نیم‌ بالان‌ آمریکا می‌باشد و به مدت‌ سه‌ سال‌به عنوان ‌ ویراستار مجلة‌ علمی‌ انجمن‌ حشره‌ شناسی‌ کانزاس‌ فعالیت‌ کرده‌ است‌. او مؤلف‌ بسیاری‌ از مقالات‌ و کتب‌ مربوط‌ به‌ زیست‌ شناسی‌ سن‌‌های خانوادة‌ Lygaeidae و سایرگروه‌های‌ نیم‌ بالان‌ است‌.

 این کتاب در سال جاری به عنوان کتاب سال دانشجویی در بخش علوم پایه برگزیده شد و در جشنواره فردوسی نیز به عنوان یکی از کتب برتر انتخاب گردید. لذا بدین وسیله به مترجمین محترم کتاب  تبریک گفته و برایشان آرزوی موفقیت دارم.

سوسیوبیولوژی تلفیق نوینSociobiology: A New Synthesis(معرفی کتاب)

 

تألیف ادوارد ویلسون- ترجمه عبدالحسین وهاب‏زاده- چاپ  اول - سال 1384 -360 صفحه - قیمت 55000 ریال- انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد 

 

ویلسون سوسیوبیولوژی را به عنوان مطالعة سیستماتیک بنیانهای زیستی در مورد همة رفتارهای اجتماعی تعریف می‌کند. از لحاظ نظری مسألة اساسی این علم پرسش دربارة رفتارهایی است که ظاهراً با اصول انتخاب طبیعی در تعارض هستند، اما به‌راستی چگونه این رفتارها از قبیل فداکاری تداوم و توسعه می‌یابند. نخستین چاپ کتاب سوسیوبیولوژی در سال 1975 بود که به حق سنتزی مدرن و انقلابی از علوم زیستی خوانده شد، به طوری که انجمن بین‌المللی رفتارشناسان آن را مؤثرترین کتاب قرن بیستم نامیدند. سوسیوبیولوژی حوزة جدیدی از علم است که دربردارندة یافته‌های علوم اجتماعی، زیست‌شناسی و علوم انسانی بوده و دیدگاه‌های بین‌رشته‌ای و جامعی از حقیقت رفتارهای جانوران از جمله انسان ارائه می‌دهد. این کتاب اغلب به دلیل طرح موضوع تقدیر بیولوژیکی مورد انتقاد واقع می‌شود، موضوعی که زمینه را برای ظهور بحثهای جنجال برانگیز از قبیل کتاب ژن خودخواه نوشتة ریچارد داکینس آماده کرد. در کتاب سوسیوبیولوژی به رفتارهای فردی و اجتماعی جانوران و مفهوم این رفتارها در شرایط گوناگون از قبیل یافتن غذا، پناهگاه، جفت و رویارویی با دشمنان پرداخته می‌شود. در مورد کلونی‌های حشرات مفاهیم جدیدی عنوان می‌گردد، گاهی این کلونی‌ها به عنوان ارگانیزم واحدی تصور می‌شود که در فضای جغرافیایی منتشر شده است یا به عبارتی دیگر وزن این ارگانیزم در نقاط مختلف توزیع شده و دارای صدها تا میلیونها دهان کوچک می‌باشد.

آنچه بر ویژگی این اثر می‌افزاید پرداختن به انسان در همان چارچوبهای نظری و روش‌شناختی است که در مورد سایر جانوران به کار رفته است. از این پس پای مباحث کتاب به حوزه‌های علوم انسانی نیز باز می‌شود و دانشمندان این حوزه را هم به تأمل یا انتقاد وا می‌دارد. در میان منتقدین، اندیشمندان فمینیست جدی‌تر از دیگران به نظر می‌رسند، به زعم آنها نوع بشر بردة تقدیر بیولوژیکی نیست و برای همیشه در بند الگوهای ابتدایی رفتار باقی نمی‌ماند، بلکه انسان قادر است تا در ورای طبیعت بیوشیمیایی خود استدلال کند و دربارة خلق الگوهای جدید بیندیشد. گاهی منتقدین، کتاب سوسیوبیولوژی را خوراک تئوریک برای اندیشه‌های سیاسی رادیکال معرفی کردند و تا مدتها پژوهشگران این رشتة جدید از بیم این‌گونه اتهامات، آثار خود را تحت عنوان اکولوژی رفتار منتشر می‌کردند. این کتاب در بسیاری از حوزه‌های علوم، طرح پرسش می‌کند و برخی از مفروضات و مقدمات ظاهراً بدیهی را به چالش فرا می‌خواند. از این رو می‌توان کتاب سوسیوبیولوژی را با کتاب اصل انواع داروین مقایسه کرد، زیرا بسیاری از زیست‌شناسان و دانشمندان علوم اجتماعی را به تأملی دوباره در حقیقت زندگی جمعی دعوت می‌کند. ویلسون معتقد بود که سرانجام سوسیوبیولوژی به بسیاری از مسائل علوم اجتماعی پاسخ خواهد داد که به‌نظر می‌رسد پیش‌بینی او در شرف تحقق است. این کتاب سرآغاز تولد رشته‌ای جدید به نام سوسیوبیولوژی بوده و در سرگذشت علوم به عنوان کتابی کلاسیک و مهم تلقی می‌شود. بنابراین خواندن آن هم از لحاظ علمی و هم از نظر تاریخی مفید و قابل توصیه است.

 در باره ادوارد ویلسون:

ادوارد ویلسون استاد کرسی فرانک بیرد در علوم و رئیس بخش حشره شناسی موزه جانورشناسی تطبیقی در دانشگاه هاروارد است. بسیاری او را داروین زمان و برجسته ترین زیست شناس و پژوهشگر معاصر می شناسند. او پدر علم سوسیوبیولوژی(زیست شناسی اجتماعی) و از بنیان گذاران چندین رشته دیگر علوم زیستی از جمله جغرافیای زیستی جزایر و تنوع زیستی است. او همچنین چهره شناخته شده بین المللی در زمینه شناسایی، طبقه بندی و رفتار مورچه هاست و تا کنون بیش از 300 گونه از آن را توصیف و شناسایی کرده است. کتاب سوسیوبیولوژی او از سوی انجمن بین المللی رفتارشناسان به عنوان موثرترین کتاب قرن بیستم  شناخته شده است. از جمله آثار متعدد او می توان کتابهای زیر را برشمرد:

درباره طبیعت انسان، جوامع حشرات، زیست گرایی(بیوفیلیا)، مورچه ها، تنوع حیات و آینده حیات. از حمله افتخارات متعدد او می توان دریافت نشان ملی علوم، جایزه بین المللی زیست شناسی از دولت ژاپن، جایزه کرافورد از فرهنگستان علوم سلطنتی سوئد، جایزه ممتاز انجمن علوم انسنی آمریکا، مدال طلائی صندوق جهانی حیات وحش و جایزه پولیتزر را نام برد.