خشکسالی حیات دریاچه ارومیه را تهدید می کند

با گذر از کرانه های پارک ملی دریاچه ارومیه به راحتی می توان چهره نگران دریاچه ارومیه را از نزدیک مشاهده کرد. حتی های و هوی گردشگران و مسافران نوروزی امسال هم نتوانست سکوت سنگین دریاچه را بشکند. 
    

جنگل‌زدایی به بهانه توسعه

محمد امینی

سیمای طبیعی هر مکان جغرافیایی، نشانه‌های مستندی از تمدن و فرهنگ حاکم بر آن را نشان می‌دهد. بنابراین هر قدر مردم ساکن در هر سرزمین همگام با استفاده بهینه از ظرفیت‌های  زیست بوم های طبیعی، برای حفاظت آنها نیز کوشش کرده باشند، می‌توان نتیجه گرفت که از سطح دانش، تمدن و فرهنگ بالاتری برخوردار بوده‌اند. همچنان‌که در اسلام توصیه‌های مکرری برای حفاظت از منابع طبیعی شده،  ایرانیان نیز براساس درک عمیق از اهمیت درخت و جنگل در سرزمین خود، برای حفاظت و احیای آن ارزش زیادی قائل بوده و هستند.

هیولایی که خزر را بلعید

دکتر ابوالقاسم روحی

شانه‌دار غیربومی Mnemiopsis leidyi که از طریق آب توازن کشتی‌ها از سواحل آمریکا به آب‌های دریای سیاه (1982) و سپس به دریای خزر (2000) وارد شده بود خسارت‌های اکولوژیک زیادی به این اکوسیستم‌ها وارد کرد. برای پی بردن به اثرات مخرب این جانور مهاجم به دریای خزر مطالعات گوناگونی در این دریا صورت گرفت که موسسه تحقیقات شیلات ایران مسوول بررسی بخش جنوبی دریای خزر بوده است.

شوره‌زار شدن 120 هکتار از سطح پارک ملی دریاچه ارومیه

مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفت: سطح آب پارک ملی دریاچه ارومیه در فروردین ماه سال جاری نسبت به زمان مشابه سال گذشته، 29 سانتی متر کاهش یافته است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مهندس کیومرث کلانتری افزود: هم اکنون سطح آب پارک ملی دریاچه، نسبت به ماکزیمم آن 5متر و 47 سانتی متر ونسبت به تراز اکولوژیک یک متر و40 سانتی متر پایینتر است.
وی گفت: طی 12 سال گذشته نمودار تراز آب دریاچه ارومیه رو به پایین بوده، ولی خشکسالی امسال وضعیت را بحرانی‌تر و شرایط زیست وحوش را با خطر جدی مواجه کرده است. وی به شوره‌زارشدن 120 هکتار از سطح پارک ملی دریاچه ارومیه اشاره و تصریح کرد:این امر تهدیدی جدی برای سایر کاربری‌های منطقه همچون کشاورزی، باغداری و گردشگری به شمار می‌رود.
وی افزود: با تشکیل ستاد بحران پارک ملی دریاچه ارومیه، تدابیر لازم برای مدیریت بحران اندیشیده شده و برنامه‌ریزی‌هایی برای مدیریت بهینه حیات وحش در پارک ملی دریاچه ارومیه انجام شده که کاهش جمعیت حیات وحش از طریق انتقال به سایر زیستگاه‌های مستعد کشور از جمله این برنامه‌ها است.
وی به مشکلات پارک ملی دریاچه ارومیه اشاره و از کار افتادن اسکله‌ها و سختی تردد شناورها،وصل شدن برخی از جزایر به خشکی، افزایش شوری آب و رسیدن املاح به 330 گرم در لیتر، توقف زادآوری آرتمیا، گرفتار شدن پرندگان در نمک، ضعیف شدن پوشش گیاهی جزایر و کاهش آبدهی چشمه‌های آب شیرین موجود در جزایر را از مهمترین مشکلات برشمرد.

ماموتها احیا می شوند!

یک دانشمند روسی با بیان اینکه به زودی می توان این حیوانات غول پیکر ماقبل تاریخ را احیا کرد، گفت: نیمی از ژنوم ماموتهایی که در سیبری کشف شده اند رمزگشایی شدند.
به گزارش خبرگزاری مهر، الکسی تیخونوف مدیر موزه جانورشناسی و معاون مدیر آکادمی علوم جانوری روسیه در این خصوص توضیح داد: در سال 2007 در یخهای شبه جزیره "یامال" در شمالی ترین نقطه روسیه یک بچه ماموت ماده پنج ماهه کشف شد که نام آن را "لیوبا" به معنی "عشق" گذاشتند. این بچه ماموت که قدمتی 10 هزار ساله دارد در اثر سقوط در آب و یخ زدگی جان خود را از دست داده است.

شواهد مربوط به قدیمی ترین تمدن انسانی در آمریکا به دست آمد

محققان دانمارکی با استفاده از تعیین تاریخ رادیوکربنی و تجزیه DNA میتوکندریال فسیلهای سنگی انسانهای با قدمت 12 هزار و 300 سال در آمریکا به قدیمی ترین شواهد مربوط به حضور انسان در آمریکای شمالی دست یافتند.

بازگشت سیاه گوش به ایتالیا پس از 100 سال

یک گربه سان موسوم به سیاه گوش برای اولین بار طی 100 سال گذشته در کوه های آلپ ایتالیا دیده شده است. مقام ها ی ناحیه تایرول در جنوب ایتالیا می گویند که این سیاه گوش که با گذر از کوه های سوئیس وارد منطقه شده دام و طیور ناحیه را تهدید نمی کند. این سیاه گوش در ماه فوریه به دام ماموران محیط زیست سوئیس افتاد که یک فرستنده به گردن وی نصب کردند.

مرگ حیات در قعر اقیانوس ها

یافته های جدید پژوهشگران دانشگاه مارس ایتالیا نشان می دهد از بین رفتن گونه های جانوری و گیاهی موجود در آب های عمیق مانند اقیانوس ها، تهدید جدی برای چرخه حیات اقیانوس ها در سال های آتی است.

تغییرات جوی کوالاها را تهدید می‌کند

تحقیقات جدید حاکی از آن است که احتمالا کوالاهای منحصر به فرد استرالیایی، قربانیان تغییرات جوی می‌شوند. دانشمندان استرالیایی می‌گویند برگهای اوکالیپتوس که غذای اصلی کوالاها و دیگر حیوانات را تشکیل می‌دهند ، ممکن است به خاطر تغییرات جوی غیرقابل خوردن شوند.
به گزارش ایرنا ، بیل فولی استاد دانشگاه ملی استرالیا گفت: در واقع آنچه که شاهد آن هستیم تبدیل شدن غذای اصلی این حیوانات به چرم است. وی افزود: در این صورت زندگی برای این حیوانات بسیار دشوار می‌شود.

احتمال بازگشت شیر ایرانی ضعیف شد

با بهره برداری از جاده دشت برم در استان فارس، رؤیای حیات دوباره شیر ایرانی در این منطقه تبدیل به یاس شد. ارتفاعات دشت برم که روزگاری یکی از زیستگاه‌های اصلی شیر ایرانی محسوب می‌شد، قرار بود، با برنامه‌ریزی و حمایت سازمان‌های بین‌المللی و انتقال این‌گونه حیات وحش از هندوستان به منطقه دوباره احیا شود.

تولد یک پروانه

زندگی در مدفوع گاو

تصاویر زیر را از مدفوع گاو گرفته ام، بسیاری از جانوران حیاتشان وابسته به مدفوع سایر جانوران است. به جز میکروارگانیسم ها که شناسایی آنها نیاز به مطالعات دقیق تر دارد، در این مدفوع حداقل ۴ گونه از سوسکها شناسایی شدند، که از هر گونه صدها جانور در حال بهره برداری از مدفوع بودند. نکته قابل تامل، عدم ستیز این جانوران در هنگام بهره برداری بود و این سوال را در ذهن ایجاد می کرد که آیا رقابتی بین آنان وجود ندارد، یعنی اینکه هر گونه، از بخش خاصی از مدفوع استفاده می کنند یا اینکه رقابت در آنها یعنی بهره برداری با سرعت بیشتر و به میزان بیشتر است؟ از طرف دیگر نحوه استفاده هر یک نیز ظاهرا متفاوت بود یعنی بعضی گونه ها در محل از این منبع غذایی استفاده می کردند و بعضی دیگر، مقداری از آن را برای استفاده بعدی به مکان دیگری حمل می کردند. یا برای خود، یا برای هدیه دادن به همسر آینده شان در قبال جفت گیری و یا برای تخمگذاری همسرشان در درون این منبع غذایی برای تغذیه نسل آینده شان.

خاویار خزر 14 سال دیگر تمام می شود

یک موسسه تحقیقاتی ماهیان خاویاری درایران نسبت به کاهش ذخایر خاویار در دریای خزر هشدار داده و اعلام کرده که تا 14 سال دیگر خاویار دریای خزر به صفر می رسد. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، محمد پورکاظمی رئیس موسسه تحقیقاتی ماهیان خاویاری ایران، از وضعیت ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر ابراز نگرانی کرده و گفته است که نتایج تحقیقات این موسسه نشان می دهد که ذخایر ماهیان خاویاری همچنان در حال کاهش است و میزان ذخایر این ماهیان نسبت به سال گذشته 20 تا 30 درصد کاهش یافته است.
به گفته آقای پور کاظمی، نتایج بررسی ها نشان می دهد تا سال 1400 خورشیدی یعنی 14 سال دیگر ذخایر خاویار دریای خزر به صفر خواهد رسید. خاویار یکی از گرانترین مواد غذایی دنیاست، اما نسل ماهی استورژن که این تخمهای سیاه و کوچک را تولید می کند در حال انقراض است.
نود درصد از کل خاویار جهان از ماهی استورژن دریای خزر بدست می آید؛ جایی که صید بی رویه استروژن منجر به کاهش تعداد این گونه ماهی شده است.
سال گذشته "سایتس" که نهادی وابسته به سازمان ملل متحد است، تجارت خاویار را در کشورهای حاشیه خزر به علت افت شدید ذخایر ماهی های استورژن و صید بی رویه این ماهی ممنوع کرده بود. اما سایتس که ناظر"معاهده تجارت بین المللی گونه های در معرض خطر" است، سال جاری میلادی به کشورهای ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان اجازه داد تا مجددا صادرات خاویار را از سر بگیرند.
با آنکه افت ذخایر ماهیان خاویاری ادامه دارد، اما این پنج کشور اجازه دارند در سال جاری میلادی 96 تن خاویار بفروشند که 15 درصد پایین تر از سطح تعیین شده برای سال 2005 است.

نجات نسل رو به انقراض
گزارش ها نشان می دهد که با کاهش ذخایر خاویار در دریای خزر، صید ماهیان خاویاری در کشورهای حاشیه این دریا به شدت کاهش یافته است اما هنوز صید غیر قانونی ماهیان خاویاری ادامه دارد.
روسیه به تازگی محدودیت هایی برای عرضه و فروش خاویار در این کشور در نظر گرفته است و تا ده سال برخی از انواع خاویار در فروشگاه های این کشور عرضه نخواهد شد. آقای پور کاظمی مدیر موسسه تحقیقات ماهیان خاویاری ایران نیز پیشنهاد کرده که مجلس این کشور برای جلوگیری از صید غیر مجاز و قاچاق خاویار، قانونی ویژه تصویب کند و جریمه سنگینی برای قاقچیان در نظر بگیرد.
به گفته آقای پور کاظمی، "در صورتی که جلوی صید غیر مجاز را نگیریم علاوه بر آنکه جایگاه بین المللی خود را از دست می دهیم، درآمدهای ارزی ما از بین رفته و آینده صیادان نیز با تهدید جدی مواجه خواهد شد."
کشورهای حاشیه دریای خزر تلاش هایی را برای نجات ماهیان خاویاری شروع کرده اند و در ایران سالانه 24 میلیون بچه ماهی استورژن به دریای خزر ریخته می شود. اما فقط بین یک تا سه درصد از این بچه ماهی ها از سد بلایای طبیعی و غیر طبیعی می گذرند و به بلوغ می رسند.
ماهی استورژن منبع اصلی تامین خاویار جهان است و دریای خزر حدود 250 میلیون سال است که زیستگاه ماهی استورژن است. عمر این ماهی به یک قرن می رسد ولی تا قبل از 15 سالگی تخم گذاری را آغاز نمی کند.
نسل ماهی استورژن به عصر دایناسورها باز می گردد اما امروزه عطش برای بدست آوردن سود خاویار، هستی این ماهی را با خطر روبرو کرده است.
کاهش ذخایر خاویار از اوایل دهه 1990 میلادی و بعد از فروپاشی شوروی سابق آغاز شده و برآورد می شود که به علت صید بی رویه، ذخایر خاویار در حدود 90 درصد کاهش یافته است و این نگرانی وجود دارد که با ادامه این وضعیت، نسل ماهیان خاویاری برای همیشه منقرض شود.

روسیه خواستار ممنوعیت پنج ساله صید ماهی خاویار شد
سازمان فدرال شیلات روسیه خواستار توقف پنج ساله صید ماهی خاویار در دریای خزر شده و همزمان لایحه ای به مجلس روسیه تسلیم کرده که در صورت تصویب، صید ماهی خاویار در روسیه در انحصار دولت درخواهد آمد.
سازمان شیلات روسیه هدف از پیشنهاد منع پنج ساله صید ماهی خاویار را جلوگیری از انقراض نسل این گونه آبزی اعلام کرده، قرار است این پیشنهاد رسماً به دیگر کشورهای ساحلی دریای خزر تسلیم شود.
این سازمان اعلام کرده که به دلیل صید بی رویه ماهی استورژن که گونه اصلی ماهی خاویار دریای خزر به شمار می رود، روسیه در سال گذشته میلادی نتوانسته است حتی به اندازه سهم پنجاه تنی که برای این کشور تعیین شده بود از دریای خزر، خاویار به دست آورد.
در پی فروپاشی اتحاد شوروی که انحصار دولتی صید ماهی خاویار را در چهار کشور روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان از میان برداشت، صید بی رویه ماهی خاویار در این کشورها آغاز شد، تا آنجا که نسل ماهی استورژن در دریای خزر در خطر انقراض قرار گرفته است.
خاویار که در واقع تخم ماهی استورژن است ماده خوراکی بسیار گرانبهایی است که درآمد حاصل از استحصال آن در دریای خزر به سالیانه یک میلیارد دلار تخمین زده می شود.
صندوق جهانی طبیعت (WWF) که بزرگترین تشکل غیردولتی فعال در زمینه بقای حیات وحش در جهان است هشدار داده که طی چند دهه گذشته شمار ماهیان سه گونه اصلی استورژن (اوسترا، سوروگا و بلوگا) هفتاد درصد کاهش پیدا کرده است.
آمار رسمی اتحادیه اروپا نیز حاکی از این است که طی سالهای 2000 تا 2005 میلادی حدود دوازده تن خاویار که از صید غیرقانونی به دست آمده بود در بازارهای اروپایی فروخته شده است.
طی سالهای اخیر پلیس روسیه تدابیر سختی علیه صید غیرقانونی خاویار در دریای خزر و قاچاق آن اتخاذ کرده است، ماه اوت سال گذشته طی تنها یک مورد عملیات، حدود دو تن خاویار قاچاق از اطراف مسکو، پایتخت روسیه به دست پلیس افتاد.
روسیه و ایران طرحهایی برای جلوگیری از صید بی رویه ماهی خاویار و همچنین افزایش شمار این گونه آبزی در دریای خزر در پیش گرفته اند اما بارها خواهان مشارکت دیگر کشورهای ساحلی دریای خزر در این طرحها شده اند.
علاوه بر صید بی رویه، آلودگی ناشی از استخراج نفت و گاز نیز از عوامل جدی تهدید کننده ماهی خاویار و دیگر آبزیان دریای خزر است.
آلکساندر کیتانوف، سخنگوی سازمان فدرال شیلات روسیه گفته است: "شاید بتوانیم جمعیت ماهی خاویار دریای خزر را در همین حد پایین نگه داریم اما نمی توانیم دوران درخشان دریای خزر را احیا کنیم".

مخالفت قزاقستان با ممنوعیت پنج ساله صید ماهی خاویار
قزاقستان پیشنهاد روسیه برای توقف پنج ساله صید ماهی خاویار در دریای خزر را رد کرد. پیشنهاد منع پنج ساله صید ماهی خاویار را سازمان فدرال شیلات روسیه با هدف جلوگیری از انقراض نسل ماهی خاویار مطرح کرده است.
این سازمان اعلام کرده که به دلیل صید بی رویه ماهی استورژن که گونه اصلی ماهی خاویار دریای خزر به شمار می رود، روسیه در سال گذشته میلادی نتوانسته است حتی به اندازه سهم پنجاه تنی که برای این کشور تعیین شده بود از دریای خزر، خاویار به دست آورد.
در پی فروپاشی اتحاد شوروی که انحصار دولتی صید ماهی خاویار را در چهار کشور روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان از میان برداشت، صید بی رویه ماهی خاویار در این کشورها آغاز شد، تا آنجا که نسل ماهی استورژن در دریای خزر در خطر انقراض قرار گرفته است.
خاویار که در واقع تخم ماهی استورژن است ماده خوراکی بسیار گرانبهایی است که درآمد حاصل از استحصال آن در دریای خزر به سالیانه یک میلیارد دلار تخمین زده می شود.
صندوق جهانی طبیعت (WWF) که بزرگترین تشکل غیردولتی فعال در زمینه بقای حیات وحش در جهان است هشدار داده که طی چند دهه گذشته شمار ماهیان سه گونه اصلی استورژن (اوسترا، سوروگا و بلوگا) هفتاد درصد کاهش پیدا کرده است.
آمار رسمی اتحادیه اروپا نیز حاکی از این است که طی سالهای 2000 تا 2005 میلادی حدود دوازده تن خاویار که از صید غیرقانونی به دست آمده بود در بازارهای اروپایی فروخته شده است.
طی سالهای اخیر پلیس روسیه تدابیر سختی علیه صید غیرقانونی خاویار در دریای خزر و قاچاق آن اتخاذ کرده است، ماه اوت سال گذشته طی تنها یک مورد عملیات، حدود دو تن خاویار قاچاق از اطراف مسکو، پایتخت روسیه به دست پلیس افتاد.
سازمان فدرال شیلات روسیه لایحه ای به مجلس این کشور تسلیم کرده که در صورت تصویب، صید ماهی خاویار در روسیه بار دیگر در انحصار دولت درخواهد آمد.
روسیه و ایران طرحهایی برای جلوگیری از صید بی رویه ماهی خاویار و همچنین افزایش شمار این گونه آبزی در دریای خزر در پیش گرفته اند اما بارها خواهان مشارکت دیگر کشورهای ساحلی دریای خزر در این طرحها شده اند.
علاوه بر صید بی رویه، آلودگی ناشی از استخراج نفت و گاز نیز از عوامل جدی تهدید کننده ماهی خاویار و دیگر آبزیان دریای خزر است.
آلکساندر کیتانوف، سخنگوی سازمان فدرال شیلات روسیه گفته است: "شاید بتوانیم جمعیت ماهی خاویار دریای خزر را در همین حد پایین نگه داریم اما نمی توانیم دوران درخشان دریای خزر را احیا کنیم".

منبع: بی بی سی

قطعنامه شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره آب و هوا

شورای حقوق بشر سازمان ملل جمعه 28 مارس (9 فروردین) قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن اکنون  تغییر آب و هوای کره زمین به طور رسمی یک موضوع حقوق بشری محسوب می‌شود. به گزارش خبرگزاری فرانسه شورای حقوق بشر سازمان ملل مجوز انجام یک بررسی درباره تاثیر تغییر آب و هوا را بر حقوق بشر را صادر کرد و تغییر آب و هوا را "مسئله‌ای‌جهانی خواند که نیاز به راه‌حلی جهانی دارد."

این قطعنامه که بوسیله کشور مالدیو پیشنهاد شده بود و بدون رای‌گیری و به صورت اجماعی پذیرفته شد، همچنین یادآور شده است که مردمان فقیر جهان بیش از همه در برابر این مسئله زیست‌محیطی آسیب‌پذیر هستند، چرا که دارای منابع محدودی برای کنارآمدن با گرمایش جهانی هستند. وزیر خارجه مالدیو، عبدالله شاهد در این باره گفت که تغییر آب و هوای کره زمین باعث نقض حقوق بشر از ابتدایی‌ترین این حقوق تا بنیادی‌ترین آنها می‌شود. او گفت: "در مورد مالدیو، خود حق زندگی با خطر مواجه است."

این جزیره در میان آسیب‌پذیرترین کشورها به گرمایش جهانی است، چرا که بالا آمدن آب دریا به این علت ممکن است این جزیره را به زیر آب فرو برد. نمایندگان مالدیو هنگام ارائه این قطعنامه به شورای حقوق بشر سازمان ملل گفتند که مباحثه در مورد مسئله گرمایش جهانی تا به حال بیشتر بر تاثیرات فیزیکی آن متمرکز بوده است، در حالیکه "تاثیر آن بر انسان‌ها " عمدتا نادیده گرفته شده است.

قطعنامه شورا یافته‌های گزارش شاخص "هیات بین‌دولتی تغییر آب و هوا" را تصدیق می‌کند که می‌‌گوید که شواهد در مورد نقش انسان در گرم شدن سیاره زمین "قطعی" هستند، و این وضعیت ممکن است برگشت‌ناپذیر شود. همچنین این بحث مطرح شد که آسیب‌پذیرترین مکان‌ها در برابر تغییرات آب و هوایی کره زمین، کشورهای شامل جزیره‌های کوچک کم‌ارتفاع، ساحل‌های کم‌ارتفاع و  نواحی نیمه‌خشک و نواحی در معرض سیلاب، خشکسالی و بیابان‌زایی و کشورهای روبه توسعه با زیست‌‌بوم‌های کوهستانی حساس هستند.

دانیل میتلر، مشاور سیاسی گروه مدافع محیط‌زیست Greepeace از تصویب این قطعنامه استقبال کرد وگفت: "ما همیشه گفته بودیم که تغییرات آب و هوایی صرفا بعدی زیست‌محیطی ندارد، بلکه در عین حال موضوعی امنیتی و اقتصادی است - در واقع مهمترین موضوع اقتصادی زمان ما - و نیز در واقع مسئله‌ای حقوق بشری هم هست."