ویلسون سوسیوبیولوژی را به عنوان مطالعة سیستماتیک بنیانهای زیستی در مورد همة رفتارهای اجتماعی تعریف میکند. از لحاظ نظری مسألة اساسی این علم پرسش دربارة رفتارهایی است که ظاهراً با اصول انتخاب طبیعی در تعارض هستند، اما بهراستی چگونه این رفتارها از قبیل فداکاری تداوم و توسعه مییابند. نخستین چاپ کتاب سوسیوبیولوژی در سال 1975 بود که به حق سنتزی مدرن و انقلابی از علوم زیستی خوانده شد، به طوری که انجمن بینالمللی رفتارشناسان آن را مؤثرترین کتاب قرن بیستم نامیدند. سوسیوبیولوژی حوزة جدیدی از علم است که دربردارندة یافتههای علوم اجتماعی، زیستشناسی و علوم انسانی بوده و دیدگاههای بینرشتهای و جامعی از حقیقت رفتارهای جانوران از جمله انسان ارائه میدهد. این کتاب اغلب به دلیل طرح موضوع تقدیر بیولوژیکی مورد انتقاد واقع میشود، موضوعی که زمینه را برای ظهور بحثهای جنجال برانگیز از قبیل کتاب ژن خودخواه نوشتة ریچارد داکینس آماده کرد. در کتاب سوسیوبیولوژی به رفتارهای فردی و اجتماعی جانوران و مفهوم این رفتارها در شرایط گوناگون از قبیل یافتن غذا، پناهگاه، جفت و رویارویی با دشمنان پرداخته میشود. در مورد کلونیهای حشرات مفاهیم جدیدی عنوان میگردد، گاهی این کلونیها به عنوان ارگانیزم واحدی تصور میشود که در فضای جغرافیایی منتشر شده است یا به عبارتی دیگر وزن این ارگانیزم در نقاط مختلف توزیع شده و دارای صدها تا میلیونها دهان کوچک میباشد.
آنچه بر ویژگی این اثر میافزاید پرداختن به انسان در همان چارچوبهای نظری و روششناختی است که در مورد سایر جانوران به کار رفته است. از این پس پای مباحث کتاب به حوزههای علوم انسانی نیز باز میشود و دانشمندان این حوزه را هم به تأمل یا انتقاد وا میدارد. در میان منتقدین، اندیشمندان فمینیست جدیتر از دیگران به نظر میرسند، به زعم آنها نوع بشر بردة تقدیر بیولوژیکی نیست و برای همیشه در بند الگوهای ابتدایی رفتار باقی نمیماند، بلکه انسان قادر است تا در ورای طبیعت بیوشیمیایی خود استدلال کند و دربارة خلق الگوهای جدید بیندیشد. گاهی منتقدین، کتاب سوسیوبیولوژی را خوراک تئوریک برای اندیشههای سیاسی رادیکال معرفی کردند و تا مدتها پژوهشگران این رشتة جدید از بیم اینگونه اتهامات، آثار خود را تحت عنوان اکولوژی رفتار منتشر میکردند. این کتاب در بسیاری از حوزههای علوم، طرح پرسش میکند و برخی از مفروضات و مقدمات ظاهراً بدیهی را به چالش فرا میخواند. از این رو میتوان کتاب سوسیوبیولوژی را با کتاب اصل انواع داروین مقایسه کرد، زیرا بسیاری از زیستشناسان و دانشمندان علوم اجتماعی را به تأملی دوباره در حقیقت زندگی جمعی دعوت میکند. ویلسون معتقد بود که سرانجام سوسیوبیولوژی به بسیاری از مسائل علوم اجتماعی پاسخ خواهد داد که بهنظر میرسد پیشبینی او در شرف تحقق است. این کتاب سرآغاز تولد رشتهای جدید به نام سوسیوبیولوژی بوده و در سرگذشت علوم به عنوان کتابی کلاسیک و مهم تلقی میشود. بنابراین خواندن آن هم از لحاظ علمی و هم از نظر تاریخی مفید و قابل توصیه است.
در باره ادوارد ویلسون:
ادوارد ویلسون استاد کرسی فرانک بیرد در علوم و رئیس بخش حشره شناسی موزه جانورشناسی تطبیقی در دانشگاه هاروارد است. بسیاری او را داروین زمان و برجسته ترین زیست شناس و پژوهشگر معاصر می شناسند. او پدر علم سوسیوبیولوژی(زیست شناسی اجتماعی) و از بنیان گذاران چندین رشته دیگر علوم زیستی از جمله جغرافیای زیستی جزایر و تنوع زیستی است. او همچنین چهره شناخته شده بین المللی در زمینه شناسایی، طبقه بندی و رفتار مورچه هاست و تا کنون بیش از 300 گونه از آن را توصیف و شناسایی کرده است. کتاب سوسیوبیولوژی او از سوی انجمن بین المللی رفتارشناسان به عنوان موثرترین کتاب قرن بیستم شناخته شده است. از جمله آثار متعدد او می توان کتابهای زیر را برشمرد:
درباره طبیعت انسان، جوامع حشرات، زیست گرایی(بیوفیلیا)، مورچه ها، تنوع حیات و آینده حیات. از حمله افتخارات متعدد او می توان دریافت نشان ملی علوم، جایزه بین المللی زیست شناسی از دولت ژاپن، جایزه کرافورد از فرهنگستان علوم سلطنتی سوئد، جایزه ممتاز انجمن علوم انسنی آمریکا، مدال طلائی صندوق جهانی حیات وحش و جایزه پولیتزر را نام برد.